Diz ekleminde kireçlenme veya romatizmaya bağlı bozuklukların “Diz Protezi” ile cerrahi olarak tedavi edilir. Eklem yüzeyleri cerrahi olarak...
Aşağıda Diz ekleminde kireçlenme veya romatizmaya bağlı bozuklukların “Diz Protezi” ile tedavisine yönelik hastalarımızın sıklıkla merak ettikleri soru ve cevapları bulacaksınız.
Soru: Dizlerinde kireçlenme olan her hastaya diz protez ameliyatı yapılırmı?Cevap: Hastalarımızın muayene bulguları, bize anlattıkları ve yapılan laboratuvar ve radyolojik incelemeleri sonunda protez uygulamasından fayda göreceği anlaşıldığında, ameliyata aday demektir. Ameliyat son çaredir ve ameliyata gelene kadar yapılacak bir çok tedavi vardır. Buna ait bilgileri kondromalazi bölümümüzde bulabilirsiniz. Bundan sonra sırası ile aşağıdaki değerlendirmeleri yaparız.
Genel vücut sağlığı değerlendirmesi, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, karaciğer fonksiyon testleri, böbrek fonksiyon testleri yapılarak genel vücut sağlığı değerlendirmesi (check-up) yapılır. Böylece bünyenizin bu ameliyatı kaldırıp kaldıramayacağı, anestezi ile verilecek ilaçların size zarar verip vermeyeceği ortaya koyulur.
Anestezi doktoru bunları değerlendirir ve gerek duyarsa dahiliye, kardiyoloji, göğüs hastalıkları gibi kliniklerden görüş (konsültasyon) alır. Eğer bu bölümlerce de ameliyata engel bir durum yoksa ameliyat edilmenize karar verilir.
Soru: Bir arkadaşıma sen hepatitlisin demişler ameliyat sırasını değiştirmişler. Bir sakıncasımı var? Cevap: Bazı hastalar hepatit taşıyıcısı olabilir o zaman her sağlık ekibine, hem de ameliyat olacak diğer hastalara vb. bulaşma riski ortaya çıkar. Biz böyle hastaların dosyalarına hepatit taşıyıcısı olduğuna dair uyarıcı işaretler koyarız. Sağlık personeli daha dikkatli ve titiz çalışarak kendilerini ve diğer hastaları korurlar. Bu hastaların ameliyatı bitince o salonu kapatırız ve ameliyat salonunu ve kullanılan cerrahi aletleri sterilize ederiz. Ameliyathane salonunda ultraviole lambası gece boyunca açık tutularak sterilizasyona devam edilir.
Soru: Akciğer Filmi ve EKG neden çekiliyor? Cevap: Kalp ve Akciğerlerinizin durumunu test etmek için bu tetkikler yapılmalıdır. Ameliyat sürecinde en büyük yüklenme kalp ve akciğerlerinizde olacaktır.
Bu nedenle akciğerlerinizin ve kalbinizin sağlıklı olması ve gerekiyorsa çeşitli ilaçlarla takviye edilmesi gerekebilir.
Soru: Hasta onam formu nedir? Cevap: Hastalarımıza ameliyat hakkında bilgi veririz. Ameliyatın riskleri, olası komplikasyonları detaylı olarak açıklarız. Ve sonunda tüm bu açıklamaları yaptığımıza dair bir belgeyi hastamıza imzalatırız ve dosyasına koyarız. Bu hem kanuni, hem de etik bir zorunluluktur. Hastamız bu imzayı atmakla; doktorum bana bütün olası riskleri (istenmeyen durumları, tehlikeleri ) anlattı, hem de bu risklere rağmen kendi isteğimle ameliyat olmayı kabul ediyorum diye beyanda bulunmuş olur. Bu hastalarımızın ve hekimlerimizin haklarını koruyan bir prosedürdür.
Soru: Bana kullanacağınız protez yerlimi yabancımı? Ben Avrupa protez isterim ! Cevap: Medikal piyasada çok çeşitli yerli ve yabancı protez vardır. Hastalarımızın kemik yapısına en uygun, bu sahada gerekli bütün standartları taşıyan, uzun yıllar başarı ile uygulanmış olan protezleri tercih etmekteyiz.
Oldukça kaliteli yerli ürünler de mevcuttur ve nasıl ki kendinizi Türk doktoruna emanet ediyorsanız, bu çerçevede gönül rahatlığı ile bu sahada knedisini kanıtlamış olan Türk sanayicisine de emanet edebilirsiniz.
Soru: Protezin ömrü 15 yıl o nedenle 70 yaşından önce ameliyat olma diyorlar…? Cevap: Bundan 30 sene önce bu dediğiniz doğru idi. Ancak tıpta çok ilerlemeler kaydedildi ve artık protezler de çok daha uzun yıllar gevşeme problemi olmuyor. Bu nedenle tıbbi endikasyon varsa 50 -55 gibi genç yaşlarda da protez uygulaması yapıyoruz.
Soru: Ameliyat dizimin neresinden yapılacak? Kaç dikiş atacaksınız? Cildiniz diz kapağınızın biraz yanından uzunlamasına yaklaşık 15 cm açılacak. Modern tıp uygulamalarında cerrahi işlemler mümkün olan en kısa cilt kesisi ve en az dikişle yapılmaktadır.
Resim: Ameliyat sonrası insizyon bölgesi.
Soru: Ameliyat olan hastaların hepsinde başarılı sonuç alınıyor mu? Cevap: Ameliyat sonrası yapılan anketlerde; Beklentileriniz karşılandı mı?
Şimdiki durumunuzu bilseydiniz yine de ameliyat olur muydunuz? Ameliyat olduğunuz için pişman mısınız? gibi memnuniyet durumu sorgulandığında hastalarımızın %95 den fazlasının memnun oldukları dolayısı ile sonuçların çok yüksek bir oranda başarılı olduğu saptanmıştır.
Soru: Ameliyattan sonra ne zaman tamamen iyileşmiş olacağım? Cevap: Bu süre hastanın yaşı, genetik durumu, vücut yapısı, beslenmesi, bakımı gibi çeşitli faktörlere göre kişiden kişiye değişmektedir. Ortalama olarak ameliyattan 45 gün sonra desteksiz olarak kendi başına yürüyebilir hale gelmektedirler.
Soru: Ameliyattan sonra fizik tedavi yapılacak mı? Cevap: Daha yaşlı ve bakım gerektiren bazı hastalarımızın kendine güvenlerini kazanmaları için fizyoterapist eşliğinde yürüme çalışmaları yapması gerekebilir. Bununla birlikte hastaların çoğunluğunda taburcu edildikten sonra ev ortamında onlara destek olacak bir aile ferdi-bakıcı yardımı yeterli olmaktadır ve ayrıca fizyoterapistler birkaç ziyaret ile bilgilendirme ve eğitim yaparlar.
Soru: Ne zaman seyahat edebilirim? Cevap: Ameliyattan 1.5 ay sonra yapılacak radyolojik kontrolün ardından seyahat edebilirsiniz. Ancak bir saatten fazla sürecek yolculuklarda varis çorabı kullanmanız ve saatte bir 15-20 adım atarak bacaklarınızdaki dolaşımı hareketlendirmeniz gerekir. Yine seyahatten 2 gün öncesinden itibaren günde bir aspirin yutarak kan pıhtılaşması riskini azaltabilirsiniz. Mide problemi olan hastalar mide koruyucu tedaviyi de almalıdırlar.
Soru: Ne zaman spor ve yürüyüş yapabilirim? Cevap: Diz protezi yapılan hastaların koşma, sıçrama, dönme içeren futbol, basketbol, tenis ve hatta koşu gibi dizlerine yük bindiren sporları yapmasına izin verilmez. Bu grup hastalar için en uygun spor yüzme ve kısa mesafe yürüyüştür.
Soru: Ne zaman banyo yapabilirim-duş alabilirim? Cevap: Yanıt: Dren çıkarıldıktan 2 gün sonra, yara bölgesi kuru ise, yara bölgesini fazlaca ıslatmadan, su dolu küvete batırmaksızın hızlıca bir duş alabilirsiniz. Banyo sırasında ve kurulama yaparken yara bölgesini asla ovalamayınız.
Soru: Dizime egzersiz cihazı takılacak mı? Ne zaman takılacak? Günde kaç saat uygulanacak? Yanıt: Bu cihazlar dizinize pasif olarak egzersiz yaptırır ve ameliyatın ertesi gününden itibaren uygulama yapılır.
Resim: Dizde pasif egzersiz yaptıran cihaz. “CPM”
Soru: Her gün pansuman yapılacak mı? Dikişlerim ne zaman alınacak?Cevap: Ameliyat bölgesine günlük olarak yeni bir kuru steril pansuman yapılır. Dikişleriniz ameliyattan 2 hafta sonra alınır.
Soru: Ağrı kesici ilaç kullanmam gerekecek mi? Cevap: Ameliyat sonrası erken dönemde güçlü ağrı kesiciler kullanacaksınız. 3-4 hafta sonra ağrılarınız azalır ve daha düşük dozda yan etkileri daha az olan ağrı kesicilere geçiş yaparsınız. Tedavi sürecinizi ve kullanacağınız ilaçları ameliyat sonrasında size verdiğimiz epikrizlerde detaylı olarak bulabilirsiniz.
Soru: Göbekten iğne neden yapılıyor? Cevap: Bu tip ameliyatlarda hasta uzun süre yatarak istirahat ettiği için kan bacaklarda göllenir ve zaman zaman toplar damarlardan pıhtılaşarak diğer organlara gider (pıhtı atması) ve damar tıkanması yaparak tehlikeli durumlara yol açabilir. İşte bunu önlemek için hastalarımızın kanını incelterek pıhtılaşmasını azaltırız. Bunun için haplar ve enjeksiyonlar gibi çeşitli seçenekler mevcuttur. Cilt altına mini insülin iğnesi ile yapılan ilaçların uygulama sebebi budur.
Resim: Cilt altı enjeksiyon.
Soru: İyileşme sırasındaki diz için iyi ve kötü pozisyonlar nelerdir? Cevap: Ameliyattan bir gün sonra diz hareketlerine başlanır. Her geçen gün hareket dereceleri artırılır. Dizi bükme (fleksiyon) ve tam açma= yatağa düz uzatma. Size önerilen oranlarda yapılır. Sadece diz altına bir rulo havlu veya küçük bir yastık koymak sıkça yapılan bir yanlıştır. Bunun yerine ayak bileğinizin altına ince bir rulo havlu koyarsanız dizinizi yatağa bastırdığınızda tam olarak açılmasını ve arka grup adelelerde kısalma ve dizde bükük durma sorununu önleyebilirsiniz. Yine her 15-20 dk da bir az da olsa hareket yapmak kanın pıthılaşma sorunlarını önlemeye ve eklemde sertlik olmasına engel olacaktır.
Soru: Buz veya sıcak uygulayayım mı? Cevap: Başlangıçta buz, şişmeyi azaltmak için faydalıdır. Ancak birinci ay sonunda zaman zaman sıcak uygulayarak faydasının olup olmadığını test edersiniz.
Soru: Varis çorapları ne kadar süreyle kullanmalıyım? Cevap: Ameliyathaneden çıkarken uygulanan bu çorapları zayıf ve nispeten genç hastalar yürümeye başladıktan sonra 3. gün çıkartabilir. Ancak ülkemiz genellemesi olarak daha yaşlı ve kilolu hastalarda dikişler alınana dek bu çorapların kullanılması uygun olur. Yine hastalar çorabı çıkardıklarında dizden aşağıda ve ayaklarında aşırı şişlik hissederlerse çorap kullanma süresini uzatabilirler.
Resim: varis çorabı.
Soru: Merdivenlerden ne zaman inip çıkarım? Cevap: 15 günden sonra merdiven inip çıkama egzersizlerine başlayabilirsiniz. Merdiven çıkışlarda ameliyat olmayan bacağınızı kullanarak basamakları çıkıp ameliyatlı bacağınızı onun yanına çekerek, inerken de önce ameliyatlı bacağınızı atarak ameliyatsız olanı onun yanına çekerek hareket edin. Kaslarınız güçlenen kadar bu kurala uyunuz.
Soru: Fizik tedavi ne zaman gelecek? Cevap: Hastaların ameliyat sonrası rehabilitasyonunun uzman gözetiminde etkili bir şekilde yaptırılması ideal olandır. Ancak ülkemiz şartlarında bu işlem ameliyat sonrası hastanede yatılan sürede yapılmakta daha sonra hastaya aile fertleri veya bakıcılar yardımcı olmaktadır. Fizyoterapistler ise hafta da bir uğrayarak yazılı bir egzersiz programı vermekte ve gelişmeleri kaydetmektedirler. Yüzme ve sabit bisiklet egzersizleride oldukça yararlıdır.
Soru: Bir arkadaşım ameliyattan sonra depresyona girmiş. Korkuları olmuş. Bende de olur mu? Bu durum normal mi? Cevap: Bu duruma sıklıkla rastlamaktayız. Hareketlerin kısıtlanması, uzun süre yatak istirahatine mecbur kalmak, başkalarına bağımlı kalmak, ilaç kullanma zorunluluğu hastalarımızın canını sıkmakta az ya da çok depresif hale getirmektedir. Ancak zamanla ağrıların kaybolması ve hareketlenmek bu tabloyu kendiliğinden düzeltir.
Soru: Uykusuzluk ve kabızlık olurmu? Cevap: Uykusuzluk, diz protezlerinden sonra sıklıkla rastlanan bir durumdur. Şurup tarzı basit ilaçlarla geçiştirilir. Eğer uzun süre devam ederse psikiyatri kliniğinden destek isteriz.
Kabızlıkta benzer şekilde sık rastlanan bir durumdur. Ameliyat sonrası hastanedeyken verilen ağrı kesiciler buna neden olur. İlaçların kesilmesi ve şurup tarzı kabızlık gidericilerin kullanılması ile düzelmektedir.
Soru: Protez ameliyatından sonra yürümeye başladığımda, normal yaşantı için diz hareket açıklığım en az ne olmalı? Cevap: Normal zeminde yürümek için 70, merdivenden çıkmak için 90, inmek için 100 ve sandalyede oturmak için 105 derece dizinizi bükebilmelisiniz. [bükme=fleksiyon]
Soru: Ameliyattan bir yıl sonra hareket açıklığı ne olmalı? Yanıt: Bu kişiden kişiye değişmekle birlikte ortalama kazanılan diz bükme (fleksiyon) derecesi 115 dir.
Soru: Ameliyattan sonra bacağım uzama kısalma olur mu? Cevap: Çoğu hastada bacak uzunluğu esasen değişmez. Şekli ileri derecede bozuk olan dizlerin düzeltilmesi sırasında nadiren uzama olur. Hastalar bunu yürürken fark ederler. Fark fazla değilse hastalar kısa sürede bu duruma alışırlar. Fark fazla ise ayakkabı tabanında yükseltme yapmak gerekebilir.
Soru: Havaalanındaki güvenlikten geçerken, protez alarm verirmi? Cevap: Titanyum protezler alarm vermez. Ancak bazı noktalarda güvenlik görevlisine dizinizdeki ameliyat izini göstererek, alarmın modunu ayarlamasını istemeniz gerekebilir. Gereğinde dizinizdeki izi kolayca gösterebilmeniz açısından uygun kıyafet giymelisiniz.
Soru: Diz ameliyatımdan sonra diş doktoruna gitmem sakıncalı mı? Cevap: Evet. Ameliyat sonrası 3 ay boyunca diziniz bakterilerin yerleşmesi açısından tehlike arz eder bu nedenle diş temizliği, protez estetiği gibi acil olmayan işlemlerden kaçınmalısınız. Acil durumlarda ise diş hekiminize gitmeden 2-3 saat önce bir antibiyotik kullanmaya başlamalısınız. Böyle bir durumda bizi ararsanız size uygun antibiyotik önerisinde bulunuruz.
Soru: Ameliyattan sonra diz çökebilir miyim? Namaz kılarken oturabilir miyim? Cevap: Ameliyattan 3 ay sonra dizinizi 90 derece bükerek yere çömelebilirsiniz. Ancak yere diz kapağınızın altına küçük bir minder koymalısınız. Hastalarımız ameliyattan sonra bir taburede oturarak namaz kılmalıdırlar.
Resim: Protez ameliyatından sonra maksimum diz çökme miktarı.
Soru: Protezimi ne durumda olduğunu röntgen çekerek kontrol edecek misiniz? Yanıt: Aksi bir durum olmadıkça ameliyattan sonra 1. , 3. Ve 6. Ay radyolojik kontrol yaparız. Bundan sonra yılda bir kez radyolojik kontrol yeterlidir.
Soru: Protezli dizimden tıkırdama oluyor tehlikeli midir? Cevap: Bu ses metal ile plastik protez parçalarının birbirine sürtmesi ile olur. Zararlı bir durum değildir.
Soru: Ameliyatlı bölgede cildimde his kaybı var normal midir? Cevap: Ameliyat sırasında özellikle dizinizin yan kısmındaki duysal sinirle ister istemez hasara uğrar ve diz çevresi uyuşukluk meydana gelir.
Soru: Hangi durumlarda acilen hastaneye gelmem gerekir? Cevap: Yara bölgesinde a) kızarıklık, şişlik ve ağrı olması; enfeksiyon belirtisidir ve böyle bir durumda ve b) dizde düşme veya ters bir hareket sonrası şekil bozukluğu, hareket kaybı, anormal hareketlenme olursa acilen hastaneye başvurmanız gerekir.
Resim: Ameliyat bölgesinde aşırı şişlik, kızarıklık ve ağrı.